-
Powrót do listy
 
Spis utworów:
Wykonawca: MARIZA
Tytuł: FADO TRADICIONAL
Dystrybutor: EMI / EMI MUSIC PL
 
Premiera - 07.03.2011. Mariza wraca do korzeni „klasycznego” fado, zanurzając się w tradycje gatunku, którego sama jest dziś uznaną przedstawicielką. Przy tym jednak współpracuje z twórcami należącymi do nowego, młodego pokolenia kompozytorów fado, takimi jak Sérgio Dâmaso, a od akompaniatorów wymaga w pełni współczesnego, a czasem wręcz brawurowo eksperymentalnego kontekstu instrumentalnego dla swojego śpiewu. Mariza znów serwuje nam swoją unikalną mieszankę muzyki starej i nowej, ale jak zawsze – najwyższych lotów. Fado jest dziś powszechnie znane: zarówno w Portugalii jak i na całym świecie stanowi symbol kultury portugalskiej. Jednak zanim ten gatunek zyskał światowy rozgłos, minęło wiele lat. Pojawił się w Lizbonie w drugim ćwierćwieczu XIX w. i zazwyczaj rozbrzmiewał w popularnych nadbrzeżnych dzielnicach, gdzie fado grały miejscowe społeczności. Cieszył się także uznaniem arystokratycznej bohemy i intelektualistów bywających w portowych tawernach i burdelach. W owych czasach fado było muzyką w dużej mierze improwizowaną: amatorscy śpiewacy często intonowali układane na poczekaniu czterowiersze, zwykle o satyrycznej, a nawet sprośnej wymowie, do jednej z wielu popularnych melodii nieznanych autorów. Piosenki miały budowę stroficzną i zazwyczaj były oparte na regularnym przemiennym układzie akordów tonicznych i dominantowych, co pozwalało na swobodne wariacje melodyczne w kolejnych zwrotkach pieśni. Aż do końca XIX w. fado pozostawało tradycją stricte lizbońską, choć powoli zaczynało docierać do publiczności mieszczańskiej: utwory fado włączono do repertuarów wodewilowych rewii, a zapisy nutowe wielu pieśni trafiły do niezliczonych domów prywatnych. W latach 10. i 20. XX wieku, a zwłaszcza w kolejnych dwóch dekadach, rozpowszechnienie radia, a potem filmów dźwiękowych sprawiły, że fado zyskało błyskawiczną popularność w całej Portugalii. W samej Lizbonie powstała sieć małych restauracji zatrudniających profesjonalnych śpiewaków i gitarzystów. Repertuar rozszerzono o wiele nowych melodii, które dziś znamy jako „fado tradycyjne”, i które stanowią obecnie część klasycznego śpiewnika fado branego na warsztat przez kolejne pokolenia artystów. Zasada korzystania z niewielkiej gamy melodii, do których swobodnie można dopasować nowy tekst, została zachowana, ale rozwinęły się formy oparte o nowe podziały metryczne: obok tradycyjnych czterowierszy („quadra") z siedmiosylabowymi wersami pojawiły się zwrotki pięcio- (“quintilha”) i sześciowersowe (“sextilha”), gdzie długość wersów sięgała dziesięciu (“decassílabo”), a nawet dwunastu zgłosek (“alexandrino”). Najwspanialsi artyści fado z okresu od lat 20. do późnych 50. ubiegłego wieku pozostawili po sobie dziesiątki nowych melodii, które wykonuje się do dziś, i które stanowią źródło inspiracji dla nowych kompozycji. Mowa o takich śpiewakach, jak Reinaldo Varela, Alfredo Marceneiro czy Joaquim Campos, a także instrumentalistach - Carlosie da Maii, Jaime Santosie i Miguelu Ramosie oraz utalentowanych amatorach pokroju hrabiego Sabrosy, a nawet wybitnych poetach, jak np. Frederico de Brito.